Ο Διόφαντος ο Αλεξανδρεύς ήταν Έλληνας μαθηματικός του 3ου αιώνα (περίπου 210 – 290), ο οποίος έζησε στην Αλεξάνδρεια της ρωμαϊκής Αιγύπτου.
Έχει αποκληθεί από τους Έλληνες «πατέρας της άλγεβρας» εξαιτίας του εμβληματικού έργου του «Αριθμητικά», όπου περιέχονται προβλήματα αριθμητικής τα οποία λύνονται σήμερα με εξισώσεις και συστήματα πρώτου και δευτέρου βαθμού. Την τιμή αυτή την μοιράζεται με τον Πέρση μαθηματικό αλ-Χουαρίζμι, από τον οποίο προέρχεται και το όνομα «άλγεβρα».
Ο Διόφαντος συνεισέφερε πολύ στην ανάπτυξη της αριθμητικής, καθιέρωσε και τυποποίησε έναν τύπο σύντομου μαθηματικού συμβολισμού για τη γραφή προβλημάτων, για πρώτη φορά σε ευρεία κλίμακα άρχισε να χρησιμοποιεί τα κλάσματα ως πραγματικούς αριθμούς και ασχολήθηκε με την επίλυση εξισώσεων με πολλαπλούς αγνώστους όρους. Ωστόσο ακόμα και με τον Διόφαντο ο ελληνικός μαθηματικός συμβολισμός παρέμεινε βασισμένος στον καθημερινό λόγο και δύσχρηστος με τα σημερινά δεδομένα.
Από τα αρχικώς δεκατρία βιβλία των Αριθμητικών, μόνο έξι έχουν σωθεί έως σήμερα. Κατά τον Μεσαίωνα, η γνώση των ευρημάτων του Διόφαντου διατηρήθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στον αραβικό κόσμο, μέσω μεταφράσεων από τα ελληνικά. Τελικά το 1570 ο Ιταλός μαθηματικός Ραφαήλ Μπομπέλι μετέφρασε στα λατινικά τα Αριθμητικά και χρησιμοποίησε τα προβλήματα που περιείχαν για τα δικά του συγγράμματα.
Τον επόμενο αιώνα τα γραπτά του Διόφαντου επηρέασαν τον εξέχοντα μαθηματικό Πιέρ ντε Φερμά. Σήμερα «διοφαντικές» καλούνται οι εξισώσεις ακέραιων συντελεστών των οποίων ζητούνται οι ακέραιες λύσεις.
Στον τάφο του, είχε γραφτεί μια επιγραφή-αλγεβρικό πρόβλημα. Η επιγραφή αυτή έλεγε:
“Διαβάτη, σε αυτόν τον τάφο αναπαύεται ο Διόφαντος. Σε εσένα που είσαι σοφός, η επιστήμη θα δώσει το μέτρο της ζωής του. Άκουσε. Οι θεοί του επέτρεψαν να είναι νέος για το ένα έκτο της ζωής του. Ακόμα ένα δωδέκατο και φύτρωσε το μαύρο γένι του. Μετά από ένα έβδομο ακόμα, ήρθε του γάμου του η μέρα. Τον πέμπτο χρόνο αυτού του γάμου, γεννήθηκε ένα παιδί. Τι κρίμα, για το νεαρό του γιο. Αφού έζησε μονάχα τα μισά χρόνια από τον πάτερα του, γνώρισε τη παγωνιά του θανάτου. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Διόφαντος βρήκε παρηγοριά στη θλίψη του, φτάνοντας στο τέλος ζωής του.”
Πηγή: www.lecturesbureau.gr
Θα ήθελα να επισημάνω πως η πατρότητα της Άλγεβρας από τον Αλ-Κουαρισμι ή τον Διοφαντο την τελευταία δεκαετία είναι ένα “σημείο αμφιλεγόμενο” με την νεότερη έρευνα να προτάσσει τον Διοφαντο. Για λόγους πληρότητας θα μπορούσατε να παρουσιάσετε συνοπτικά σημεία της έρευνας από τον Γ. Χριστιανιδη (ΕΚΠΑ) που πρόσφατα σε πλήθος δημοσιεύσεων του, σε έγκρυτα περιοδικά (Archives of history…, Historia Mathematica κ.α.)αποδεικνύει πως διάφοροι λόγοι που ενέχουν την προώθηση μιας συγκεκριμένης ατζέντας από μερίδα της αραβοφωνης επιστημονικής κοινότητας -οπως ο Rasheed – καθιέρωσαν στο συλλογικό υποσυνείδητο την αραβική προέλευση της Άλγεβρας. Σε αυτό συνηγόρησε φυσικά και η προγενέστερη μετάφραση των αραβικών έργων σε σχέση με τα Αριθμητικά τού Διοφαντου. Μια σχετική συνοπτική ιστορία του ζητήματος μπορείτε να βρείτε και στην εργασία μου εδώ: https://www.researchgate.net/publication/327832196_Algebra_as_a_method_of_arithmetic_problems_solving_The_case_of_book_III_of_Diophantus's_Arithmetica. Παύλος Πάλλας Μαθηματικός PhD.