Ιρανή μαθηματικός, η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το μετάλλιο Φιλντς, το οποίο απονέμεται σε διακεκριμένους μαθηματικούς κάτω των 40 ετών.
Η ιρανή μαθηματικός Μαριάμ Μιρζαχανί (Maryam Mirzakhani) είναι η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το μετάλλιο Φιλντς (Fields), το οποίο απονέμεται από το 1936 σε διακεκριμένους μαθηματικούς κάτω των 40 ετών. Μαζί με το Άμπελ, θεωρούνται τα δύο κορυφαία βραβεία στο χώρο των Μαθηματικών.
Γεννήθηκε στις 3 Μαΐου 1977 στην Τεχεράνη και φοίτησε στο λύκειο θηλέων Φαρζανεγκάν, για εξαιρετικά ταλαντούχες μαθήτριες. Το 1994 απέσπασε χρυσό μετάλλιο στη Μαθηματική Ολυμπιάδα του Χονγκ Κονγκ, όπως και τον επόμενο χρόνο στη Μαθηματική Ολυμπιάδα του Καναδά και το 1999 αποφοίτησε από το μαθηματικό τμήμα του Πολυτεχνείου της Τεχεράνης.
Συνέχισε στις σπουδές της στις ΗΠΑ και το 2004 απέκτησε διδακτορικό από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ενώ τον ίδιο χρόνο ανέλαβε καθηγητικό πόστο στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Από το 2008 ήταν καθηγήτρια Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Στις 13 Αυγούστου 2014, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της Διεθνούς Μαθηματικής Ένωσης στη Σεούλ, έγινε η πρώτη γυναίκα που βραβεύτηκε με το μετάλλιο Φιλντς «για την εξαιρετική συμβολή της στη δυναμική και τη γεωμετρία των επιφανειών Ρίμαν και των παραμετρικών χώρων τους».
Το ερευνητικό της έργο περιλαμβάνει συνεισφορές στη θεωρία του Τάιχμιλερ, στην υπερβολική γεωμετρία, τη συμπλεκτική γεωμετρία και την εργοδική θεωρία.
Το 2013 διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, ο οποίος εξελίχθηκε σε μεταστατικό στα οστά και προκάλεσε το θάνατό της, στις 15 Ιουλίου 2017, σε ηλικία 40 ετών. Η Μαριάμ Μιρζαχανί ήταν παντρεμένη με τον τσέχο συνάδελφό της στο Στάνφορντ Γιαν Βόντρακ και είχε μία κόρη.
Η Μαριάμ Μαρζαχανί μένει μέχρι σήμερα η μόνη γυναίκα που έχει τιμηθεί με το Fields Metal, ένα βραβείο που δίδεται από το 1936 σε μαθηματικούς ηλικίας έως 40 ετών.
“Έχοντας άριστη γνώση ενός πολύ ετερόκλητου φάσματος μαθηματικών τεχνικών και διαφορετικών μαθηματικών μεθόδων, κατέχει έναν σπάνιο συνδυασμό τεχνικών ικανοτήτων, τολμηρής φιλοδοξίας και βαθιάς περιέργειας”, έγραφε το Διεθνές Μαθηματικό Συνέδριο (ICM) ανακοινώνοντας τη βράβευσή της.
“Είναι μεγάλη τιμή και θα ήμουν ευτυχής αν αυτό ενθαρρύνει τις νέες επιστήμονες και τις μαθηματικούς. Είμαι πεπεισμένη ότι πολλές γυναίκες θα λάβουν αυτό το είδος του βραβείου τα επόμενα χρόνια”, είχε δηλώσει η ίδια κατά τη βράβευσή της.
Σύμφωνα με τη Stanford News, ο αγαπημένος τρόπος της Μαρζαχανί να δουλεύει πάνω στην επίλυση ενός προβλήματος ήταν να γράφει πρόχειρα πάνω σε μεγάλες λευκές κόλες χαρτιού, σχολιάζοντας τους τύπους της γύρω από τα σκίτσα που έκανε. Η μικρή της κόρη περιέγραφε τη δουλειά της λέγοντας ότι η “μαμά ζωγράφιζε”.
